Açık Bono « Kavramlar

Bir kıymetli evrak olan bononun taşıması gereken unsurlardan birisi, kayıtsız şartsız muayyen bir bedeli ödeme vaadinin bulunmasıdır. Bu nedenle belirli bir miktar ödeme vaadi taşımayan bonolar geçerli değildir. Ticari hayatta çeşitli nedenlerle bononun taşıması gereken diğer unsurları taşıyan, ancak ödeme vaadinin miktar (para) kısmı boş bırakılan bonolar düzenlenebilmektedir. İşte para kısmı ileride doldurulmak üzere boş bırakılarak düzenlenen bonolara açık bono denir. Tarafların anlaşmalarına ve hüküm bağladıkları olayların gerçekleşmesine göre, açık bononun para kısmı doldurularak şekli ... Devamı »»»

Açık Pozisyon « Kavramlar

Vadeli piyasa işlemlerinde fiyat değişikliğinden zarara uğrayabilecek bir alıcı veya satıcı açık pozisyondadır. Bir örnek verelim: 7 aralık tarihinde Zürih'te bir ay vadeli dolar kuru 1,5 frank olsun. Bir kambiyo operatörü, bir ay vade ile 1 milyon dolar satsın. Vade tarihine değin dolar kuru 1,7 franga yükselirse, kambiyo operatörünün zararı 200 bin frank tutacaktır. Doların yükselme olasılığını göze alarak 7 Aralık'ta vadeli satış yapan bir kambiyo operatörü açık pozisyondadır. Dolar kurunun yükselmesine karşı korunmasızdır. Vadeli satış yaparken bir risk altına girmiştir. Vadeli piyasada a... Devamı »»»

Aciyo « Kavramlar

Bankaların, yaptıkları işlemler üzerinden aldıkları faiz. Bankacılık ve borsada önceleri, madeni paraların itibarı değeriyle gerçek değeri arasındaki fark olarak tanımlanırdı. Daha sonra bir ticari senedin, üstünde yazılı değeri ile senet kırdırıldığı takdirde banka tarafından ödenen miktar arasındaki fark olarak ele alındı. Günümüzde iskonto koşullarıyla eş anlamlıdır; iskonto, posta masrafları ve komisyon bedelinden oluşur. Anonim ortaklıkların pay senetlerinde ve tahvillerinde aciyo, pay senetlerinin ya da tahvillerin ortaklıkça gerçek değerden fazla bir değerle satılmaları durumunda, gerç... Devamı »»»

Adi Çek « Kavramlar

Çizgili ya da bloke olmayan çek anlamını taşımaktadır. Adi çek, açık ve basit bir ödeme emri niteliğinde olup çizgili ya da bloke çeklerden ödeme biçim ve yöntemi açısından ayrılır. Adi çekin bedeli, ibraz anında karşılığının bulunması koşuluyla nakden ve hesaben ödenebilir. Karşılığının olup olmadığının bilinmemesi açısından bloke çekten (bloke çekte karşılık garanti edilmiştir), hem nakden ve hem de hesaben ödenebilmesinden dolayı da çizgili çekten (çizgili çek yalnızca hesaben ödenir) faklıdır.... Devamı »»»

Adi Hisse Senedi « Kavramlar

Yasada kullanılan bir terim olmayıp, uygulamada imtiyazlı (ayrıcalıklı) hisselerin karşısında yer alan payları ifade etmek üzere benimsenmiş bir kavramdır. Ticaret Kanunu'nun 401. maddesinde, esas sözleşme ile bazı tür hisse senetlerine k›r payına ya da tasfiye artığına katılma gibi "sair" hususlarda ayrıcalık tanınabileceği kabul edilmiştir. Gerçekten de anonim ortaklıkta bazı paylar sahiplerine diğerlerine oranla daha fazla oy hakkı verebilir ya da örneğin, ortaklık tesislerinden yararlanma olanağı sağlayabilir. İşte bu durumda üstün hak sağlayan paylara imtiyazlı, diğerlerine adi hisse (pa... Devamı »»»

Adi Senet « Kavramlar

Resmi bir makam ya da memur katılmaksızın, taraflarca özel biçimde hazırlanan yazılı belgelerdir. Adi senetlerde yazı kısmı el ile ya da makine ile hazırlanmış olabileceği gibi daha önceden basılmış da bulunabilir. Adi senedin borçlu tarafından imzalanması gerekir. İmza atamayanlar senedi mühürleyebilecekleri gibi, parmak izi ile de işaretleyebilirler. İspat açısından adi senede pul yapıştırılması ya da tarih atılması önemli değildir. Fakat imza ve mühürün senet metninin yazılmasından sonra konulması ve yapılacak ekler ile kazıntı ve silintilerin ayrıca imzalanarak onaylanması gereklidir. Aks... Devamı »»»

Agroekonomi « Kavramlar

Fransızca'dan dilimize geçen kavram, agro ve economie sözcüklerinin birleşmesinden doğmuştur. Agro sözcüğü, "tarım bilimi" anlamına gelen agronomienin kısaltılmış şeklidir. Agroekonomi, ekonomi biliminin tarım alanına uygulanmasıyla ortaya çıkmış bir bilim dalıdır. Türkiye'de iktisat fakültelerinde ve ekonomi bölümlerinde bağımsız Tarım Ekonomisi ya da Tarımsal Ekonomi dersleri, programlarda yer almaktadır. Tarımsal üretim ve dağıtımın dünya düzeyindeki dengesizliğinin sürmesi, agroekonomi alanındaki çalışmalara ilginin giderek artmasına yol açmaktadır. Bu alandaki bilimsel çalışmalar, disip... Devamı »»»

Ajur « Kavramlar

Dilimize Fransızca'dan geçen bu terim, günü gününe, hazır, gecikmesiz anlamına gelir. Ajur, bir terim olarak, muhasebe açısından günlük işlerin yapıldığını ve bitirildiğini, kayıtların günü gününe defterlere geçirilmiş olduğunu ifade eder. "Defterimiz ajur", "kayıtlarımız ajur" ifadelerinde olduğu gibi.... Devamı »»»

Akreditif « Kavramlar

İhraç edilen malların bedelleri genellikle akreditif denilen kredi mektupları aracılığıyla yapılır. İthalatçı firma, kendi bankasına emir vererek, almayı kararlaştırdığı malın karşılığını, ihraç eden firmanın bankasına bir ödemeyi taahhüt ettiğini bildirir. İşte bu taahhütün yapıldığı belgeye "akreditif" ya da "kredi mektubu" denir. Bu şekilde ihracatçı firma malı ihraç ettikten sonra, ödemenin yapılacağını garanti etmiş olur. Kredi mektubunda, ihraç edilecek (ithal edilecek) malların özellikleri ve diğer koşullar da esasa bağlanabilir. Örneğin, ihraç sırasında hazırlanacak ve ithalatçı firma... Devamı »»»

Alonj « Kavramlar

Bir şeyi uzatmak için yapılan ilavedir. Kambiyo senetlerinin (poliçe, bono, çek) arka yüzüne yapılacak işlemler için yer kalmadığı zaman, senede uzunlamasına eklenen kâğıda alonj denmekte ve alonj üzerinde yapılacak her türlü işlem senedin arkasına yazılmış sayılmaktadır. Bu terim dilimize Fransızca'daki okunuş şekliyle girmiştir. Kambiyo senetlerinde cironun alonj üzerinde yapabileceği gibi aval şerhinin de alonj üzerinde yazılabileceği Türk Ticaret Kanunu'nun 595, 613, 690 ve 730. maddelerinde öngörülmüştür.... Devamı »»»

Anatosizm « Kavramlar

Eski Yunanca'daki ana ve tokos sözcüklerinin bileşimidir. Ana "yineleyen-doğurgan" demektir. Tokos, "faiz"dir. Anatosizm, "faizin faiz doğurması" anlamındadır. Anatosizm, faizin hesap dönemi sonunda anaparaya eklenerek işletilmesidir. Bir başka deyişle, faizin kapitalizasyonudur. Bileşik faiz yönteminin işletilen paraya uygulanmasıdır.... Devamı »»»

Ankes « Kavramlar

Taahhütleri karşılamak üzere bulundurulan nakit rezervdir. Türk bankacılık uygulamasında ankes oranı disponibilite oranından farklı anlamda kullanılmakta ve disponibilite oranından daha dar bir likidite nispetini ifade etmektedir. Disponibilite kapsamına kasa mevcutları yanında T.C. Merkez Bankası nezdinde tutulan serbest tevdiat, Devlet İç İstikraz Tahvilleri, kullanılmamış reeskont kredileri gibi bazı aktif değerler de dahil olurken ankes durumu daha ziyade sadece banka kasasındaki nakit imkânı kapsamına almaktadır. 14.1.1970 tarih ve 1211 sayılı T.C. Merkez Bankası Kanunu'nun 40. maddesi ... Devamı »»»

Ankonsinyasyon « Kavramlar

Malın, komisyon karşılığında, komisyoncuya ya da tüccara bırakılması anlamına gelir. Mallar satılıncaya kadar vedia akti hükümleri uygulanır. Malları emanet alan kimse bunları kendi adına ve malı bırakan kişi hesabına satar. Bazen bir işletmenin acentesi de, işletme tarafından verilen malları ankonsinyasyon alır ve hatta bir miktar para da öder. Mallar satılınca hesaplaşılır ve komisyonunu alır. İhracat sisteminde, konsinye satışlarda, yani kesin olarak satış yapılmadan komisyoncuya mal gönderilmesi hallerinde, minimum fiyatın satıcıya garanti edilmesi aranır. Minumum fiyatla satış fiyatı far... Devamı »»»

Antrepo « Kavramlar

Gümrük vergisine ya da yalnız gümrük kontrolüne tabi malların ülkeye giriş, transit veya aktarma için beklemesine ve bu bekleme anında belli işlemlerin yapılmasına izin verilen yerlerdir. Antrepoya giriş, bir vergi yükümlülüğünü kapsamamaktadır; ayrıca malların antrepoya girişteki şekil ve niteliğinin korunması zorunluluğu da söz konusudur. Bu özellikleri nedeniyle antrepo bir gümrük dışı bölge ya da sınırlı bir serbest yer sayılmaktadır. Belirli bir gümrük rejiminin uygulama aracı ve yeri olan antrepolar, tüm giriş mallarına açık tutulur. Ülkemizde de, girişi ve transit geçişi yasak olmayan... Devamı »»»

Apel « Kavramlar

"Ödeme çağrısı" demektir. Anonim ortaklıklar tek borç ortaklığıdır. Başka bir deyişle, pay sahibinin tek borcu vardır, o da taahhüt edilen pay bedelini ödemektir. Kuruluşta ya da sermaye artırımında nakdi sermaye taahhüt olunmuşsa, esas sözleşmeyle ya da genel kurul kararıyla daha yüksek bir oran saptanmadığı takdirde, pay bedelinin dörtte birinin hemen ödenmesi gerekir. Ticaret Kanunu'nun 406. maddesi uyarınca, esas sözleşmede başka bir hüküm bulunmadıkça payların bedeli pay sahiplerinden ilan yoluyla istenir. Pay bedelinin taksitle ödenmesinin söz konusu olduğu böylesi durumlarda yönetim ku... Devamı »»»

Aracı Kurum « Kavramlar

Aracı kurum isminden de anlaşılabileceği gibi, hisse senedi ticaretinde yatırımcı ve piyasa arasında bilgi aktarma ve aracılık fonksiyonlarını yerine getirirler. Bu kapsamda yapabilecekleri sermaye piyasası faaliyetleri; Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımı Finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına mal ve kıymetli madenlere dayalı vadeli işlem sözleşmesi yapılmasına aracılık Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı Yatırım danı... Devamı »»»

Arbitraj « Kavramlar

Menkul Kıymetler, kıymetli madenler, para, kıymetli evrak gibi değerlerin, iki piyasa arasındaki fiyat farklarından yararlanmak amacıyla fiyatların düşük olduğu yerlerden alınması, fiyatların yüksek olduğu yerlerde satılmasıdır. Ancak, arbitraj denildiği zaman genellikle kambiyo arbitrajı anlaşılmaktadır. Kambiyo arbitrajı, çeşitli piyasalarda kote edilen dövizlerin kurları arasındaki farktan yararlanmak amacıyla yapılan alım-satım işlemidir. Arbitraj işlemi, genellikle kısa süreli bir işlem olup, bir dövizin bir piyasadan alınması ile başka bir piyasada satılması arasında geçen zaman dönemi ... Devamı »»»

Sermaye Artırımı « Kavramlar

Bedelsiz Sermaye Artırımı Bedelsiz Sermaye artırımı, şirketlerin kendi iç kaynaklarını (emisyon primi, yeniden değerleme değer artışı, yedekler, iştirak ve duran varlık satış karları, temettü) kullanarak yapmış oldukları ve ortaklarından ilave kaynak talep etmeden bedelsiz olarak hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür. Bedelsiz Sermaye artırımı şirkete ek bir finansman kaynağı sağlamamakla beraber şirketlerin bedelsiz sermaye artırımına gitme nedenleri bulunmaktadır. Başlıca nedenleri emisyon primi ile iştirak ve duran varlık satış karı kalemlerinden yapılan sermaye artırımlarının... Devamı »»»

Arz-Talep Dengesi « Kavramlar

Arz edilen miktarın talep edilen miktara eşit olması durumuna arz - talep dengesi denmektedir. Bu eşitliği sağlayan ve farkedilir bir değişme eğilimi göstermeyen fiyat seviyesine ise denge fiyatı denmektedir. Belli bir fiyattan arz edilen miktarın aynı fiyattan talep edilen miktarı aşması durumunda ortaya bir arz fazlası çıkmakta ve bu da fiyat seviyesinin düşmesine neden olmaktadır. Yine belli bir fiyattan talep edilen mal miktarının arz edilen mal miktarını aşması durumunda ortaya talep fazlası çıkmakta ve fiyat seviyesinin yükselmesine neden olmaktadır. Piyasa ekonomisi koşullarının geçerl... Devamı »»»

A Grubu Hisse Senetleri « Kavramlar

Bazı hisse senetleri tahvil faizine benzeyen bir dividant garantisi taşır. Şirketin kâr ettiği yıllarda önceden belirlenen oranda bir kâr payı dağıtılır. Bu kâr payı dağıtılmadan diğer hisse senetlerine ödemede bulunulmaz. Öncelikli hisse senedi olarak adlandırılan ve gerek kâr gerekse oy hakkı bakımından farklılaştırılabilen (A,B,C vb) bu hisse senetlerinin en önemlilerini A Grubu hisse senetleri oluşturur. Ticaret hukukunda ana ilke, dağıtılan kâr ne olursa olsun, aynı kategorideki hisse senedi sahipleri arasındaki eşitliğin bozulmamasıdır. Ancak Türk Ticaret Kanunu'nun 455/2ü maddesi ana s... Devamı »»»

Banka « Kavramlar

Para ve kredi işlemleri yapan sermaye şirketi. Bankalar, kredi verenlerle (mevduat sahipleri) alanlar arasında aracılık yaparak nakit sermaye sağlarlar. Bankanın karı, kredi verdiği paralardan aldığı yüksek faiz ile mevduat sahiplerine ödediği daha düşük düşük faiz arasındaki farktan doğar. Bankalar, ekonominin önemli yapı taşlarıdır. Para arz-talebini sağlarlar, halkın küçük tasarruflarını toplar, büyük fonlar oluşturarak bireysel tasarruflarla karşılanamayacak ölçüde büyük krediler verebilirler. Böylece yatırıma kaynak sağlanmış olur. Bankacılık yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Sü... Devamı »»»

Bilanço « Kavramlar

Bir işletmenin belli bir tarihteki finansal durumunu, yani sahip olduğu varlıkları, borçlarını ve özvarlığını gösteren bir tablodur. Bilanço, temel muhasebe eşitliğine (varlıklar = borçlar + özkaynaklar) dayanır. Bilançonun varlıklar tarafına "aktif", borçlar ve özvarlık tarafına "pasif" adı da verilir. Bilanço kalemleri çeşitli biçimlerde gruplanabilir. En yaygın kullanılan gruplamalardan birine göre gerek varlıklar, gerek borçlar likidite derecelerine (nakte dönüşme çabukluklarına) göre sıralanır. Yaklaşık bir yıl içerisinde nakte dönüşmesi beklenen varlıklara cari varlıklar ya da döner var... Devamı »»»

Boom « Kavramlar

Ekonomik etkinliklerin en yüksek olduğu dönem. İki boom arası genellikle yedi-sekiz yıldır. Boom sırasında üretim artmakta, fiyatlar ve ücretler yükselmekte, işsizlik azalmaktadır. Tam istihdam sağlandıktan sonra artan ücretler ve fiyatlar, boom'u enflasyoncu bir karaktere sokar. Birçok sanayileşmiş ülkede, 1892'den 1913'e kadar geçen sürede her yedi-sekiz yılda bir boom meydana gelmiştir. Bu tarihten sonra savaş sonrası döneme kadar uzun süreli bir depresyon görülmektedir. Ancak İkinci Dünya Savaşı sonrası uygulanan tam istihdam politikası resesyonların ortadan kalkmasını sağlayamamıştır.... Devamı »»»

Stockbroker « Kavramlar

Müşteri hesabına menkul değer alıp satan aracıya, "stockbroker" denir. "Stockbroker", sermaye piyasası sisteminin mali aracılarındandır. Komisyon karşılığında çalışır. Yeni çıkarılan menkul değerlerin pazarlanmasını üstelenebilir. Borsa faaliyetiyle ilgili cari hesap açarak müşterisinin mevduatını kabul edebilir veya ona ikrazda bulunabilir.... Devamı »»»

Büyüme « Kavramlar

Ulusal ekonomiler de canlılar gibi büyür. Her ülkede nüfus, işgücü, kaynaklar, sermaye teçhizatı vb. yıldan yıla değişik oranlarda büyümektedir. Üretimi artırmak için yatırım harcamaları yapıldıkça istihdam seviyesi yükselmekte, sermaye stoku genişlemekte, işlenmemiş topraklar üretime açılmakta ve sonuç olarak milli hasıla çoğalmaktadır. Büyüme sırasında iktisadi unsurlarda meydana gelen değişikliklerin yanında toplumsal sorunların görünüşü de değişmektedir. Eğitim talebi artmakta, köylerden şehirlere göç hızlanmakta, sağlık hizmetlerinin gelişmesi gerekmekte, siyasal yapıda dalgalanmalar mey... Devamı »»»

Deflasyon « Kavramlar

Açık ya da baskı altında tutulan enflasyon durumlarında, paranın satın alma gücünü stabilize etmek ya da yükseltmek için uygulanan ekonomik ve mali tedbirlere verilen addır. Kredi deflasyonunda reeskont oranının yükseltilmesi, mevduat zorunlu karşılıklarının yükseltilmesi, kredi kontenjanlarının düşürülmesi ve açık piyasa işlemlerinin yapıldığı ülkelerde merkez bankasının portföyünde bulunan kıymetli evrakın piyasaya sürülmesi yoluyla krediyi daraltıcı bir politika izlenmelidir.... Devamı »»»

Defter Değeri « Kavramlar

İşletmenin sahip olduğu bir varlığın muhasebe defterlerinde kayıtlı bulunan değerini ifade eder. Varlıkların çoğu, defterlerde tarihi maliyetleriyle kayıtlı bulunduğundan, bu varlıkların defter değerleri, onların piyasa değerlerini yansıtmaz. Defter değeri kavramıyla ilgili olarak çok sık kullanılan bir terim, "net defter değeri" dir. Net defter değeri, amortismana tabi bir sabit varlığın defter değerinden, birikmiş amortismanı çıkarılarak hesaplanır. Bir sabit varlığın satışından sağlanan kâr ya da zarar, sabit varlığın satışından sağlanan gelirle, sabit varlığın net defter değeri arasındaki... Devamı »»»

Devalüasyon « Kavramlar

Dış dengeyi sağlamak için başvurulacak yollardan biri de ulusal paranın dış değerinin düşürülmesidir. Devalüasyonun amacı, ithalatı pahalılandırıp, ihracatı ucuzlatmak ve böylece döviz girişini çıkışına göre hızlandırmaktır. Dış ödemelerinde açık veren, yani ihracatı ithalatından az olan ülke, ulusal paranın dış değerini indirerek ihracatını artırıp ithalatını azaltabilir. Sonuç olarak da dış denge sağlanır ve açık kapanır. Devalüasyonun dövizle ifade edilen değer olarak, ihracatı artırıp ithalatı daraltması için, bazı koşulların varlığı gereklidir. Devalüasyon yapılan ülkede ihraç malları ar... Devamı »»»

Devlet Bütçesi « Kavramlar

Normal devlet gelirlerinin toplam devlet harcamalarına eşit olması demektir. Maliye biliminde uzun yıllar başlı başına bir amaç olarak benimsenen bütçe dengesinin sağlanması, daha sonra konjonktürel bütçe kavramının geliştirilmesi ile eski önemini kaybetmiştir. Ekonomik dengenin korunması için, klasik anlamda bütçe dengesinden vazgeçilebileceği düşüncesi ağırlık kazanmıştır. Ekonomik istikrarı sağlayabilmek için bütçeden yararlanılırken, depresyon yıllarında bütçenin açık vermesi, enflasyon yıllarında ise bir fazlayla kapanması ile konjonktür devresi sonunda dengenin sağlanması istenmektedir.... Devamı »»»

Dividant (Kar Payı) « Kavramlar

Anonim şirketlerde, safi kârdan ve bu amaçla ayrılmış yedek akçelerden ortaklara, şirkete yatırmış oldukları sermayeyle orantılı bir şekilde nakit olarak ya da hisse senedi şeklinde dağıtılan paylardır. Dividant dağıtımı şirket genel kurulunun yetkisi içine girer. Uygulamada anonim şirket yönetim kurulları, dağıtılmasını önerdikleri kâr payını genel kurula bildirirler. Genel kurul ise bu öneriyi kabul eder ya da etmez. Şirket ana sözleşmesinde belirlenmiş kurallar varsa yönetim ve genel kurul bunlara uymak zorundadır. İşletmelerin dividant dağıtımı kararı alırken birçok unsuru (sadece kârlar... Devamı »»»

Döner Sermaye « Kavramlar

Devletin ticari ve sınai nitelikteki iktisadi işletmeleri genellikle özerk bütçeli olarak yönetilmekteyse de, belirli bir kısmı da genel bütçe içinde yönetilmektedir. Piyasa malı özelliğinde üretimde de bulunan söz konusu kamu kuruluşlarına, işçi ve uzman çalıştırmak, malzeme satın almak gibi ihtiyaçlarını karşılamaları amacıyla döner sermaye tahsis olunabilmektedir. Genel bütçe içinde idare olunan hastane, mesleki okullar, darphane gibi kuruluşların belirtilen nitelikteki faaliyetlerinde etkinlik sağlamak için bunlara döner sermaye verilmektedir. Söz konusu kuruluşlara, genel bütçeden bir de... Devamı »»»

Döviz « Kavramlar

Yabancı paralara döviz denilir. Döviz, "efektif" ya da "kaydi" olabilir. Banknot ve metal sikkeler efektiftir. Çek, poliçe, emre yazılı senet, havale ve kredi kartları kaydi ödeme araçlarıdır. Transferlerin büyük kısmı kaydi para ile gerçekleştirilir. Günümüzde, efektifin uluslararası ödemelerde payı küçük bir orandır. Döviz alım satımları, kambiyo işlemleridir. Kambiyo işlemleri, vadeli ve vadesiz olarak ikiye ayrılır. Vadesiz işlemlerde, alım satım yapılan yerin o andaki peşin kuru uygulanır. Alıcının talebini belirlemesiyle satış akdi ve fiyatı kesinleşir. Ancak, kambiyo operatörleri arası... Devamı »»»

Durgunluk « Kavramlar

Bir ekonomi, durgunluk içinde bulunduğunda, toplam arz-toplam talep dengesindeki bozukluk, arza oranla talep eksikliği şeklinde ortaya çıkmakta, diğer bir deyişle, toplam talep yetersizliğinden meydana gelen bir toplam arz-toplam talep dengesizliği söz konusu olmaktadır. Bu durumda milli gelir, eksik istihdam düzeyinde gerçekleşecek, işsizlik artacak mal ve faktör fiyatlarında genel bir düşme eğilimi gözlemlenecektir. Buna göre, bir ekonomide durgunlukla mücadele programının, toplam talepteki yetersizlikleri giderme ve efektif talep düzeyini yükseltme amacına yönelmesi gerekmektedir. Bu neden... Devamı »»»

Efektif Döviz Kuru « Kavramlar

1970'li yıllarda yayılan esnek (dalgalı) döviz kuru sistemiyle birlikte kullanımı yaygınlaşan bir kavramdır. Nominal veya reel olarak hesaplanabilir. Esnek döviz kurları yaygınlaşınca, çok taraflı kur değişmelerinin ticari rekabet gücü açısından önemi de artmıştır. Örneğin, dünya piyasasında doların gidişini değerlendirirken (ikisi de dünyanın en büyük ticari gücü olduğu için) sadece ABD doları ile F. Almanya markı arasındaki parite değişmesine bakmak yetmez. Kanada ABD'nin, Fransa da F. Almanya'nın en büyük ticaret ortağıdır. Bütün bu paralar arasındaki parite değişmesi önem kazanır. Bunun i... Devamı »»»

Ekonomi Kavramı « Kavramlar

Eski Yunan'da ekonomi sözcüğünün kelime anlamı, bir evin mal varlığını yönetme sanatıydı. O dönemde ilgi veya etki alanı bir evden ibaret olan ekonomi, bugün bütün dünyayı ilgilendirmekte ve etkisi altına almaktadır. Ekonomi, sınırlı kaynakların nasıl kullanılacağını inceleyen sosyal bilim dalıdır. Tarih boyu ekonomi birçok farklı şekilde tanımlanmıştır. Bu tanımın da zaman içinde anlamını ve önemini yitireceği bir gerçektir, bunun sebebi bireylerin ihtiyaçları, üretim biçimleri ve malları, dolayısıyla yaşam biçimleri değişmekte ve gelişmekte, bu değişme ve gelişme de ekonominin anlamını ve i... Devamı »»»

Emisyon « Kavramlar

Türkçe karşılığı "ihraç" demek olan emisyon sözcüğü yabancı dillerde çıkarmak, yaymak, tedavüle koymak anlamında kullanılır. Kâğıt paranın, tahvillerin, hisse senetlerinin ilk defa piyasaya sürülmesi emisyondur. Ufaklık paranın piyasaya çıkarılmasında emisyon terimi kullanılmaz. Emisyona Merkez Bankası yetkilidir. Emisyon Merkez Bankası'nın aktif ve pasifindeki gelişmelerin sonucu oluşur. Emisyonu etkileyen en önemli kalemler altın ve yabancı dövizler karşılığında, ticari ve sınai senetlerin reeskonta veya avansa kabulleri suretiyle, hazineye kısa vadeli avans, hazine kefaletini haiz bonoları... Devamı »»»

Enflasyon « Kavramlar

Genel fiyat düzeyinde devamlı artış ve paranın değer kaybetmesi anlamına gelmektedir. Sözcük anlamı şişkinliktir, ilk kez 1838'de ABD'de görülmüş ve sözcük olarak da ilk kez burada kullanılmıştır. Toplam mal ve hizmet arzının, toplam talebi karşılayamaması, kısaca üretimden çok tüketim, enflasyonun temel özelliğidir. Üretimle karşılanamayan ve artan talep karşısında, piyasayı daha yüksek bir fiyat düzeyinde dengeye getirir. Enflasyonun Sebepleri: · Devletin karşılıksız para basması · Maliyetlerdeki artışlar, yüksek faiz ve devalüasyon · Bütçe açıkları · İthal malların fiyatlarında yükselme ·... Devamı »»»

Esnek Kur Sistemi « Kavramlar

Esnek (flexible) kur sistemine yüzen (floating) veya serbest değişken kur sistemi (freely fluctuating exchange rate system) gibi isimler de verilmektedir. En aşırı biçiminde bu sistemde, döviz piyasaları üzerinde hiçbir devlet müdahalesi yoktur. Döviz kurları tamamın piyasadaki döviz arz ve talebine göre oluşur. Bu sistemde, bir ülkenin dış ödemeler dengesi, döviz kurları aracılığıyla sağlanacağından, dış ödemeler dengesinin açık ya da fazla vermesi söz konusu olmayacaktır. Örneğin dış ödemeler dengesi açık veriyorsa, döviz talebi (yani ithalat) döviz arzından (yani ihracattan) daha fazla ola... Devamı »»»

Euro-Bond Piyasası « Kavramlar

Euro-bond piyasası, yirminci yüzyılın ikinci yarısında gelişmiştir. Döviz karşılığı satılan ve sürümü uluslararası mali aracılık sendikaları aracılığıyla gerçekleştirilen tahvillere "Euro-bond" denilmektedir. Euro-bond işlemlerine ait haberler ve istatistikler, Association of International Bond Dealers tarafından yayımlanmaktadır. Euro-bond'ların çeşitli tipleri vardır: Hisse senedine çevrilebilir tahviller, indeksli tahviller, portföy tahvilleri ve mülkiyet hakkına dönüştürülebilir tahviller gibi.... Devamı »»»

Faiz « Kavramlar

Belli bir paranın iade şartı ile belli bir zaman kullanılmasına karşılık verilen kiraya faiz denir. Kira müddeti kiraya verilen meblağın miktarı ve kira bedeli, faiz tutarının azalıp çoğalmasında esaslı rol oynar. Basit faiz ve bileşik faiz olmak üzere iki çeşit faiz vardır. Basit faiz hesaplarında faize verilen miktar sabittir. Faiz tutarı ayrıca hesaplanır. Bileşik faiz hesaplarında her dönemin faiz tutarı ana paraya eklenir ve böylece bulunan tutar yeni kapitali teşkil eder. Bileşik ve basit faiz hesaplamalarda faiz süresi 1 yıldan az olabilir. Borç alan ve veren arasındaki münasebetler v... Devamı »»»

Üretim Faktörleri « Kavramlar

Firmaların mal ve hizmet üretimi gerçekleştirmek için kullanmak zorunda oldukları her unsur üretken kaynaklar veya üretim faktörleri olarak adlandırılılır. Bu faktörler, üretimi gerçekleştirmek için kullanılan Doğal Kaynaklar (Hammadde ve Toprak), Emek (İşgücü), Sermaye (Milli Servet) ve Girişim (Teşebbüs) üretim faktörleridir. Doğal kaynaklar üretim faktorü, hammadde ve topraktan oluşur. Toprak tarım ve taş ve toprağa dayalı sanayi benzeri alanlarda hammadde olma ve mal ve hizmet üretimi için kurulacak bir tesisin inşaası için gerekli olan arazi anlamında gayrimenkul olma özelliği ile ortaya... Devamı »»»

Füzyon « Kavramlar

Füzyon, 1890'da, Amerikalı devlet adamı John Sherman'ın tröstler aleyhine kanun çıkarması üzerine, tröstlerin hukuki yapısında yapılan değişiklik sonucu ortaya çıkmıştır. Kaynaşma diye de adlandırılan bu yeni birleşme çeşidinde, dağılmış bulunan tröste dahil işletmeler, tek bir büyük şirket şeklinde ve tek yönetim altında birleştirilmiştir. Dağılan şirketin hissedarlarına da yeni kurulan şirketin hisseleri verilmiştir. Rocekfeller gibi büyük işadamlarının sistemi, vergi yükü getirmesi, pahalı bürokratik işlemlere yol açması gibi nedenlerle eleştirmeleri üzerine yeni bir birleşme çeşidi olan h... Devamı »»»

Teminat Mektubu « Kavramlar

Dış ticarete konu olan malın bedelinin ithalatçı tarafından ihracatçıya ödenmesini garanti etmek üzere bankaların ithalatçıdan alacakları talimata dayanılarak ihracatçı lehine verdikleri garantiyi ifade eden mektup. Mahiyet itibariyle teminat mektubu sayılabilir, çünkü ithalat edilecek malın bedeli satış sözleşmesine göre vesaikin ya da malların sevkine veya kredili satış söz konusuysa belirli bir vade dahilinde ithalatçı tarafından ödenmediği taktirde bankaca ödeneceği taahhüt edilmektedir. İşlemde satıcı, bir bankanın itibarına güvenerek malını sevkeder.... Devamı »»»

Gelişmekte Olan Piyasalar « Kavramlar

Gelişmekte olan menkul kıymet piyasaları farklı şekillerde tanımlanabilir. Bir yandan "gelişmekte olan" tanımı küçük ve durağan piyasalar karşısında belli bir gelişme sürecine giren, büyüyen ve gittikçe karmaşıklaşan piyasaları ifade edebileceği gibi diğer yandan da gelişme potansiyeline sahip olduğu varsayımı altında, kalkınmakta olan ekonomilerdeki tüm piyasaları ifade edebilir. IFC, gelişmekte olan menkul kıymet piyasalarının belirlenmesinde ikinci tanımı daha uygun bulmaktadır. Buna göre gelişmekte olan ülkelerdeki tüm menkul kıymet piyasaları, gelişme düzeylerine bakılmaksızın gelişmekte... Devamı »»»

Gayri Safi Milli Hasıla GSMH « Kavramlar

Ulusal bir ekonomide belirli bir sürede (genellikle bir yıl) üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarıyla ifade edilen değerlerinin toplamı. Buna alıcı fiyatlarıyla GSMH denir. Bundan vasıtalı vergiler ve sübvansyonlar çıkartıldığında buluna büyüklüğe ise faktör fiyatlarıyla GSMH adı verilir. Ulusal ekonominin etkinlik düzeyinin analizinde elverişli bir gösterge olarak kabul edilir. Safi milli hasıladan, amortisman (yıpranma) paylarını da içermesiyle ayrılır. Hesaplanması oldukça zor bir ekonomik büyüklüktür, bir mal ya da hizmetin değerini çift sayılmasının önlenmesi gerekir. Hesaplanması... Devamı »»»

Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı « Kavramlar

Gayrimenkul, ülkemizde yıllardır devam eden enflasyonist ortam nedeni ile her zaman popüler bir yatırım aracı olmuştur. Ancak, genel olarak Türkiye'de gayrimenkul alımının şekli, batılı ülkelerdeki alım şeklinden farklıdır. Ülkemizde gayrimenkul yatırımlarının tamamına yakınının finansmanı özkaynaklardan (nakit) sağlanırken, istatistiklere göre ABD'de inşaat yatırımlarının %70'lik bir kısmı kurumsal sermaye tarafından yapılmaktadır. Türkiye'de ise bu oranın %5 seviyesinde kaldığı gözlenmektedir. Aynı zamanda, Türkiye'de bu yatırımların %3'üne yakın bir kısmı sermaye piyasası araçları ile fina... Devamı »»»

Halka Arz « Kavramlar

Şirketler hukukunda önem arzeden bir kavramdır. "Anonim ortaklıklar"ın tedrici kurulma şeklinde, ana sözleşmenin düzenlenmesinden ve Ticaret Bakanlığı'ndan izin alınmasından sonra ortaklık hisseleri halka arz edilir. Kurucular hiç sermaye taahhüdünde bulunmamışlarsa, tüm sermaye halka başvurularak taahhüt ettirilebilir. Kurucuların çağrısı üzerine, ortaklıkta pay sahibi olmak isteyenler bir katılma taahhütnamesiyle ortaklığa katılma talebinde bulunurlarü Hukuken hisselerin halka arzı bir "icaba davet ", katılma taahhüdü de "icap"tır. Ortaklık kurucuları bu icabı kabul zorunda değildirler. Bu... Devamı »»»

Hazine Bonosu « Kavramlar

Hazine bonoları, vade tarihinde alacaklıya ödenecek devlet borcudur. Borçlu durumunda olan, Hazine'dir. Merkez Bankası, ticaret bankaları ile öbür mali aracılar, şirketler veya özel kişiler alacaklı olabilirler. Hazine bonoları, kamu sektörünün dalgalı borçları arasında yer alır. Hazine bonolarının ara piyasasındaki dolaşım hacmi ülkelere ve dönemlere göre çok değişik olabilir. 1950'li yılların başlangıcında, Londra kliring bankalarının toplam plasmanlarında, hazine bonolarının payı %24'e ulaşmıştı. 30 Haziran 1967'de, Amerika ticaret bankalarının ticaret ve endüstri firmalarına açtıkları kre... Devamı »»»

Hedging « Kavramlar

Vadeli piyasa işlemlerinde fiyat değişikliklerinden zarara uğramamak için alıcının veya satıcının hedging yapması mümkündür. Bir bankanın müşterisine (1 dolar = 2,5 mark) hesabıyla bir ay vadeli dolar satışı yaptığını göz önüne getirelim. Sattığı doların miktarı 1 milyondur. Fiyat, satış anındaki kurdur; ancak dolarları bir ay sonra teslim edecektir. Vade tarihine değin dolar kuru 2,7 marka yükselirse, banka 200 bin mark zarara uğrayacaktır. Bankalar, genellikle açık pozisyon riski altına girmezler. Müşterisine bir ay vadeli dolar satan banka, simultane, yani aynı anda yaptığı ikinci bir vade... Devamı »»»

Holding « Kavramlar

Holding, iktisadi gücün belli ellerde toplanması ve iktisadi büyümenin sağlanması amacıyla başka şirketlerin hisselerini elde ederek bunları kontrol altına alan kuruluştur. Günümüzde çok rastlanan birleşme tiplerinden biri olan holdingleri, tröst veya kartel gibi diğer birleşme tiplerinden ayıran en önemli özellik, bağlı şirketlerin hukuksal kişilik sahibi ve bağımsız olmalarıdır. Holding, mülkiyet edinme, kontrol ve yönetim mekanizmasını şirketlerin hisse senetlerine sahip olarak gerçekleştirmektedir. Bu kontrol için gerekli şart olmamakla birlikte, holding, sahip olduğu hisse senetleri ile ... Devamı »»»

İmtiyazlı Hisse Senedi « Kavramlar

Türk Ticaret Kanunu, "kurucu" ya da "müessis" hisse senedi diye bir kurumu düzenlememiştir. Bununla beraber, uygulamada, bazı anonim ortaklıkların esas sözleşmelerinde bu kavrama öteden beri yer verilmektedir. Aynı şekilde, doktrinde de bir kısım yazar, kurucu hisse senetlerini, anonim ortaklıkların kuruluşunda ya da sermaye artırımında kuruculara veya kuruluş ile sermaye artırımında önemli yararı görülen diğer kişilere esas sözleşme hükmü ile tanınan, sahiplerine TK. M. 298 sınırları içinde kâra katılma hakkı sağlayıp başkaca bir hak vermeyen, kurucu haklarını temsilen düzenlenen, nama yazıl... Devamı »»»

İstihdam « Kavramlar

Sözlük anlamı, kullanım, çalışma veya çalıştırma demektir. İstihdam sözcüğü ve ona bağlı olarak türetilen "aşırı, tam ve eksik istihdam" gibi kavramlar ekonomi yazınında biri geniş diğeri dar iki anlamda kullanılır. Geniş anlamıyla istihdam, bir ekonomide belli bir dönemde tüm üretim faktörlerinin (Emek, Sermaye, Doğal kaynaklar ve Girişimci) varolan teknolojik düzeye göre ne ölçüde kullanıldığıdır. Bu anlamda "tam istihdam", bir ekonomide varolan tüm emeğin, sermayenin, doğal kaynakların ve girişimcilerin üretime katılması, tümünden yararlanılması anlamına gelir. Dar anlamda istihdam kavramı... Devamı »»»

İthalat « Kavramlar

Başka ülkelerde üretilmiş malların, ülkedeki alıcılar tarafından satın alınması. Dışalım da denir. İhracatın karşıtıdır ve onunla birlikte bir ülkenin dış ticaret dengesini oluşturur. İthalat, özel ya da tüzel kişilerce, kamu iktisadi kuruluşları ya da devlet tarafından doğrudan yapılabilir. Çeşitleri 1. Akreditifli İthalat: Alıcı, malın sevkinden önce bir banka aracılığıyla satıcının bulunduğu yerdeki bankası nezdinde malın sevk belgesinin teslimi karşılığında ödenmek üzere kredi açtırmasıdır. 2. Mal Karşılığı İthalat: Malın gümrüklenmesi işleminden sonra bedelini ödeyerek belgenin çekilme... Devamı »»»

Toplam Kalite Yönetimi « Kavramlar

Bu sistemde kollektif karar alma ve bireysel sorumluluk özellikleri vardır. Toplam kalite yönetiminin beslendiği en önemli kaynak, kalite çalışmalarıdır. Vitrinlere yeni çıkmasına rağmen, köklerini bu konuda var olan en eski çalışmalara kadar dayandırmıştır. “Bir inşaat ustasının inşa ettiği bir ev, ustanın yetersizliği nedeniyle yıkılır ve ev sahibi ölürse, o usta da öldürülecektir” diyen İ.Ö. 2150’deki Hammurabi Yasaları, bu konuda verilen iyi bir örnektir. Kronolojik sırada sayarsak, 13. yüzyıldaki çıraklık ve esnaf loncaları, 1800’lerdeki ustalık çalışmaları, 1900-1940’lar arası muayene ... Devamı »»»

Kambiyo Senedi « Kavramlar

Türk Ticaret Kanunu'nun 3. Kitap 4. faslında yer alan "Kambiyo Senetleri" terimi altında poliçe, emre muharrer senet ya da bono ve çek söz konusu edilmektedir. Kambiyo senedi terimi, İsviçre Kanunu ve doktrindeki "Effets de Change" teriminin çevirisi olarak görünmektedir. Türk doktrininde bazı yazarlar, kambiyo senedi yerine "ticari senet" terimini kullanmayı tercih etmektedir. Kambiyo senetlerine özgü nitelikler şunlardır: *Kambiyo senetlerinde saklı (mahfuz) olan hak senet ile beraber doğar, senetten önce yoktur. *Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir. *Kambiyo senetleri şe... Devamı »»»

Karaborsa « Kavramlar

Karaborsa, genellikle halk arasında, ucuza mal stoklanıp darlık veya çeşitli nedenlerle kendiliğinden bir mal darlığı ortaya çıktığında eldeki malların çok pahalıya satıldığı ortama verilen addır. İktisat teorisinde ise karaborsa, mal dengelerini bozan bir idare fiyatın ilanı ile bu fiyatın çok üstünde bir satış bedelinin oluştuğu paralel piyasa olarak tanımlanır.... Devamı »»»

Karın Senetle Dağıtımı « Kavramlar

Anonim ortaklıklar, bazen elde ettikleri kârın bir bölümünü pay sahiplerine dağıtmayarak bunu yedek akçelerine ayırırlarü Fakat, şirketin yeni parasal kaynağa gereksinme duyması ve bağımsız bir biçimde kullanabileceği yedek akçelerinin de çok olması halinde, birikmiş, yani daha önce pay sahiplerine dağıtılmayan bu kârlar, bu kez hisse senedi şeklinde ortaklara dağıtılabilir. Burada dikkat edilecek nokta, kârın hisse senedi şeklinde dağıtılmasının muhakkak bir sermaye artırımını birlikte getirdiğidir. Yalnız bu artırım, ortaklıkta esasen mevcut olan araçlardan yapıldığı için efektif bir artırı... Devamı »»»

Kartel « Kavramlar

Kartel sözcüğünün etimolojik kökü Latince'de "charta" ve İtalyanca'da "cartello"dur. Ortaçağ hukukunda, feodal devletlerin birbirlerine savaş açarken gönderdikleri yazılı "bellum justum" gerekçesine "kartel" denirdi. Aynı terim, düelloya davet anlamında da kullanılmıştır. Devletler hukukunda, kumandanların tutsakları değiştirmek için yaptıkları sınırlı ve geçici anlaşmalar "mübadele karteli" terimiyle ifade edilirdi. Politikada ve ekonomide kullanılan kartel sözcüğünün anlamı, devletler hukukundakinin benzeridir. Kartel, bağımsız tüzel kişilik sahibi firmaların aralarında rekabete son vermek... Devamı »»»

Kamu İktisadi Teşebbüsleri « Kavramlar

Kamu maliyesi içinde önemli bir yer tutan ve kendine has bazı temel özellikleri olan bir kamu faaliyeti türü de Kamu İktisadi Teşebbüsleridir, Özellikle II. Dünya Savaşı'ndan sonra, devletin ekonomik ve sosyal hayata giderek daha çok karışmasının somut yönü, bu teşebbüslerin kurulması ve hızlı bir tempo içinde gelişme göstermesidir. Kendi içinde bu kurumlar ana fonksiyonları itibariyle iki gruba ayrılmaktadırlar. KİT'lerin bir kısmı öncelikli olarak sosyal amaç için kurulmuşlardır. Bu kuruluşlar milli ekonomide ve sosyal hayat içinde gelir dağılımının bölgesel, sektörel, fonksiyonel ve kişisel... Devamı »»»

Konsolidasyon « Kavramlar

Sözlük anlamı takviye, tahkim, berkitme, sağlamlaştırmadır. Genellikle kısa vadeli bir devlet borcunun yerini uzun vadeli bir borcun alması anlamını taşır. Devletin vadesi gelmiş olan kısa vadeli (dalgalı) borçları ödeme imkânına sahip olmaması halinde, tahkim yoluna başvurulur. Konsolidasyon işlemi "ihtiyari" ve "cebri" olmak üzere iki türlüdür. İhtiyari tahkimde bireyler, kısa vadeli borcun yerine piyasaya sür.len yeni borç tahvillerini alıp almamakta serbesttirler. Devlet, uzun vadeli borç tahvillerini piyasaya sürer ve bankalardan sağladığı gelirle kısa vadeli borçları öderü Ya da devlet ... Devamı »»»

Konsolide Bütçe « Kavramlar

Konsolide Bütçe, Konsolide Bütçe İdareleri olarak adlandırılan genel ve katma bütçeli idarelerin alt bütçelerinin toplamından oluşur. Genel Bütçeli İdareler Cumhurbaşkanlığı seviyesinden başlayarak TBMM, Yüksek Yargı organları, Başbakanlık, Genel Kurmay Başkanlığı ve tüm bakanlıklarından oluşur. Ayrıca, Hazine Müsteşarlığı, DPT, DİE, DTM gibi diğer ekonomik kuruluşlar da bu kategori içerisinde yer alır. İç ve dış borç faiz ödemeleri nedeniyle bugün genel bütçeli idareler içerisinde en büyük ödenek Hazine Müsteşarlığı'ndadır. Müsteşarlığı Maliye Bakanlığı takip eder. Genel bütçeli idareler gel... Devamı »»»

Konvertibl Tahvil « Kavramlar

Tahvili ihraç eden şirket, izahnamede belirli bir süre sonra, belirgin şartların yerine gelmesi halinde ve belirli fiyatla tahvilin hisse senedine dönüştür.lmesi hakkını tahvil sahiplerine tanıyabilir. Bu takdirde "hisse senedine dönüştürülebilir tahvil"den bahsedilir. Dönüştürme hakkı hisse senedine olabileceği gibi, başka bir menkul kıymete de olabilir. Dönüştürme hakkı, tahvili ihraç eden şirketin ihraç edeceği menkul kıymetlere olabileceği gibi, ihraç eden şirketle ilgili başka bir şirketin menkul kıymetlerine de olabilir. Dönüştürmenin yapılacağı sürenin başlama ve bitiş noktalarının baş... Devamı »»»

Küreselleşme « Kavramlar

Berlin Duvarı'nın 1989 yılında çöküşünün ardından, 1990'lı yıllardan itibaren hemen her alanda sıkça karşılaştığımız küreselleşme sözcüğü, günümüzde sadece ekonomik bir kavram olarak değil, içinde bulunduğumuz uluslar arası sistemi tanımlamak için de kullanılmaktadır. Küreselleşme, ekonomiden siyasete, sosyal politikadan kültüre, hemen hemen yeryüzünün her alanındaki değişimi ifade etmek için kullanılan "sihirli" bir sözcük haline gelmiş; ünlü sosyolog Peter Burger'ın deyimiyle, Alman kömür endüstrisindeki gerilemeden, Japon gençlerinin cinsel alışkanlıklarını açıklamaya kadar geniş bir aland... Devamı »»»

Kuruş « Kavramlar

İlk kez Fransa Kralı XI. Louis tarafından gros adıyla ve gümüş sikke olarak tedavüle sürüldü (1250). Ardından tüm Avrupa ülkelerine farklı para birimi olarak yayıldı. Osmanlı İmparatorluğu ilk kez I. Bayezid zamanında kuruşu kullandı (1392). Kızıl Kuruş altını, Beyaz Kuruş ise sikkeyi ifade ediyordu. Kuruşun rayici ise, I. Selim zamanında 40 birim olarak belirlendi. Arslanlı adı verilen bir başka kuruş ise 35 birim akçeydi. Kuruş olarak anılan büyük gümüş sikkeler, ilk kez II. Süleyman tarafından Osmanlı darphanesinde bastırıldı. Bakır, gümüş ve altın madenlerinden çeşitli dirhemlerle bastırı... Devamı »»»

Laffer Eğrisi « Kavramlar

ABD'li ekonomist Arthur Laffer tarafından sunulmuştur. Arz ekonomisinin önemli kavramlarındandır. Vergi oranları ile devletin tahsil edeceği toplam vergi gelirleri arasındaki ilişkiyi gösterir. Buna göre, bireyler vergi oranlarında yapılacak artışlara cevap verirler. Vergi düzeyindeki artış belli bir noktaya kadar devletin vergi gelirlerinin artmasını sağlarken, vergilerin daha da yükseltilmesi bireylerin vergi ödemekten kaçınma eğilimi göstermesine, dolayısıyla devletin vergi gelirlerinin azalmasına yol açar.... Devamı »»»

Limited Şirket « Kavramlar

Bu ortaklık tipi, Alman kanun koyucusu tarafından 19. yüzyıl sonlarında ihdas edilmiştir. Hukukumuz da, 1926 tarihli Ticaret Kanunu ile bu ortaklığa yer vermiş bulunmaktadır. 29.6.1956 tarih ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, bu ortaklık tipini 503-555. maddeleri arasında düzenlemiştir. Limited ortaklığı tanımlayan TK m. 503/1'e göre: "İki veya daha fazla hakiki veya hükmi şahıs tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup, ortaklarının mesuliyeti koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile mahdut ve esas sermayesi muayyen olan şirkete limited şirket denir." Limited ortaklıklar, sigortacılık ve ... Devamı »»»

Makro Ekonomi « Kavramlar

Makro ekonomiyle, geniş boyutlu ekonomi vurgulanır. Ekonominin bir bütün olarak işleyişiyle ilgilidir. Makro ekonomi, toplam büyüklüklerin çözümlemesi ile ilgilenir ve ulusal gelir, toplam talep ve arz, fiyat değişim oranı, büyüme, işsizlik ve parayla beraber ekonominin tümü üzerinde incelemeler yapar, ekonomik yaşamın devri akışına ilişkin sorularla uğraşır. Ayrıca, toplam kaynakların kullanılış derecesini belirleyen öğeler, bu kullanım derecesinin zaman içinde değişme nedenleri, belirli bir dönemde ulusal gelirin hangi düzeyde belirleneceği, çalışmak isteyen herkesin iş bulup bulamayacağı, ... Devamı »»»

Mali Bilanço « Kavramlar

Mali yasalar ve bu yasaların koyduğu kural ve müeyyideler (yaptırımlar) gözönünde tutularak düzenlenen bilançodur. "Vergi Bilançosu" da denilmektedir. Mali bilançonun düzenlenmesinde ilgili yasa hükümlerine uyulması zorunludur. Çünkü, vergiye konu olan ticari kazancın saptanabilmesi, yasa maddelerinin uygulanmasıyla mümkündür. Mali bilançonun hazırlanmasında bina, demirbaş, mal, esham ve tahvilat gibi birçok iktisadi değerlerin evalüe edilmesi ve yine karşılık ve amortisman ayrılması Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılır.... Devamı »»»

Maliye Politikası « Kavramlar

Kamu Kesimi, bir yandan yaptığı harcamalar ile geliri artırıcı etki yaparken bir yandan da topladığı vergiler ile geliri düşürücü bir etkiye sahiptir. Devletin istihdam, gelir, fiyat seviyeleri gibi makro ekonomik değişkenleri etkileyebilmek için kamu harcamalarını (cari harcamalar, yatırım harcamaları ve transfer harcamaları) ve kamu gelirlerini (vergi gelirleri, vergi dışı normal gelirler, özel gelir ve fonlar) kullanması maliye politikası olarak adlandırılmaktadır. Örnek vermek gerekir ise, kamu harcamalarını artırarak ve/veya halktan ve kurumlardan toplanan verginin yükünü azaltarak ulusa... Devamı »»»

Merkez Bankası « Kavramlar

Devlet adına para üreten, faaliyetleri ve işlemleri ile devletin maliye ve para politikasının uygulayıcısı olan ve bankaların bankası olarak da adlandırılan kuruluş. Merkez bankasının görev ve yetkileri şöyle sıralanabilir: *Ekonomide para ve kredi hacmini ekonominin gereklerine ve uygulanan hükümet politikalarına göre belirlemek (Örneğin banknot çıkarma) *Merkez bankaları, Hazine'ye kredi açmakta, devlet adına tahsil ve ödemelerde bulunmakta, Hazine işlemleri yapmaktadır. *Devletin ekonomik ve mali konularda danışmanlığını yapmak *Kambiyo sınırlaması getirilmişse ülkenin döviz işlemler... Devamı »»»

Mikro Ekonomi « Kavramlar

Mikro ekonomiyle dar boyutlu ekonomi vurgulanır. Mikro ekonomi kuramı; klasik ekonomistlerin geliştirdikleri bir yöntem olup, hane halkı ve firmalar gibi ayrı ayrı ekonomik birimlerin davranışlarındaki ayrıntılar üzerinde durur ve neler üretileceği, üretimin nasıl yapılacağı, kimler için üretim yapılacağı, maliyetler, işgücü, etkinlik ve bölüşüm konuları ile belirli piyasalardaki fiyatların oluşumu üzerinde durmaktadır. Bir başka deyişle mikro ekonomi, bireylerin ve iyi tanımlanmış birey gruplarının ekonomik etkinliklerini inceler. Mikro ekonominin kendisine konu yaptığı miktarlar homojendir.... Devamı »»»

Milli Gelir « Kavramlar

Ekonomi Bilimi'nin tanımladığı dört üretim faktörü olan doğal kaynaklar, emek, sermaye ve girişim üretim faktörlerine dağıtılan rant, ücret, faiz ve kar gelirlerinin toplamı Milli Gelir'i verir. Milli Gelir, GSMH değerinden Amortismanlar ve Dolaylı Vergiler düşürüldükten sonra bulunan bir değerdir. Milli Gelir, üretim faktörleri arasında, her bir üretim faktörünün mal ve hizmet üretimine kattığı ve hakettiği pay kadar dağıtılabiliyorsa, yani bir haksızlık söz konusu değilse, bu duruma Adaletli Gelir Dağılımı diyoruz. Eğer, bir veya birden fazla üretim faktörü milli gelirden hakettiğinden daha... Devamı »»»

Monopol (Tekel) « Kavramlar

Bir meta ya da metaların, üretim ve sürümünün bir elde toplanması durumu. Monopoller, kapitalizmin ilk basamaklarındaki serbest rekabetin, süreç içinde üretimin yoğunlaşmasına ve sermayenin merkezileşmesine yolaçmasıyla doğdu. Kapitalizmin geliştirici gücü olan rekabet, küçük üreticileri hızla ortadan kaldırmaya, büyük sermaye, küçük sermayeyi üretim alanından çıkarmaya başladı, böylece küçük üretici mülksüzleşirken üretim araçlarının ve ürünlerinin büyük kısmı, sayıca az kapitalist üreticinin eline geçti. Bunlar da, kendi aralarında şirket, kurum ya da anlaşmalarla birleşerek monopolleri olu... Devamı »»»

Muhasebe « Kavramlar

Bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kurumlara ileten bir bilgi sistemi. İnsanın hesap tutma ihtiyacı ekonomik hayatla birlikte doğmuş ve ekonomik hayata paralel bir gelişme seyri izlemiştir, bu yüzden ilkel biçimde hesap tutma tekniğinin doğuşu ticaretin başladığı çağlara kadar uzanır. Yapılan araştırmalarda, Babil İmparatorluğu'nda; kil tabletler, Eski Mısır'da; papirüs üzerinde hesaplaşma ... Devamı »»»

Nominal Döviz Kuru « Kavramlar

Döviz kuru; belirleme, hesaplama ve hatta ilan edilme yöntemlerine göre çeşitli biçimlerde tanımlanabilir. Nominal döviz kuru da bu tanımlardan biridir. Nominal döviz kuru için de birçok tanım yapılmaktadır. Resmi merciler tarafından hergün, kısa veya uzun aralarla tespit ve ilan edilen kura çoğu kez nominal döviz kuru da denmektedir. Diğer bir tanımı ise, yabancı paranın ait olduğu ülkeldeki enflasyon oranını hesaba katmayan kur fiyatıdır. Bununla beraber kambiyo tekniğinde değişen amaçlara göre çok farklı nominal kur tanımları yapılmaktadır.... Devamı »»»

Ödemeler Bilançosu « Kavramlar

Ödemeler bilançosu ana ülkede yerleşik gerçek kişi, işletme veya kurumların yabancı ülkelerle yürüttükleri ekonomik işlemlerin sistematik olarak tutulan kayıtlarıdır. Başka bir ifadeyle bir ülkenin belirli bir dönemde dış alemden sağladığı gelirlerle, dış aleme yaptığı ödemelerin (kaçakçılık niteliğinde olmayan döviz gelirlerinin ve döviz harcamalarının) yer aldığı bir tablodur. Uluslararası ekonomik işlemlerin içine mal ve hizmetlerle birlikte üretim faktörleri üzerindeki işlemler de girer. Buna göre, sınır ötesi mal ve hizmet ticareti veya üretimi, ülkeler arası kısa ve uzun süreli mali ser... Devamı »»»

Off-Shore Bankacılık « Kavramlar

Türk bankacılık literatürüne “kıyı bankacılığı” olarak sokulan, aslında kıyı ötesi anlamına gelen, “Off shore Bankacılığı”, müdahale ve denetimi ile vergilemenin asgari düzeyde tutulduğu koşullarda konvertibl paralar üzerine işlem yaparak, çok uluslu şirketlere, uluslararası girişimlere hizmet veren bir bankacılık türüdür. Genellikle serbest bölgelerde faaliyette bulunurlar. Kıyı finans merkezleri, uluslararası mali işlemlerin liberal bir şekilde yürütüldüğü yerlerdir. Bu merkezlerin en ünlüleri, Bahama Adaları, Hong Kong, Panama, Lüksemburg, İsviçre, Bermuda, Liechtenstein, Cayman Adaları ve... Devamı »»»

Oligopol « Kavramlar

Ekonomide aynı ya da benzer malların, az sayıda firma tarafından üretildiği piyasa durumu. Tam rekabet ve monopol piyasa arasında bulunur. Temel özelliği, firmaların kararlarının birbirine bağlılığının yüksek olmasıdır. Her firma, fiyatlarda oluşan değişikliğin diğer firmalar üzerinde yaratacağı etkiyi hesaplamak zorundadır. Oligopol durumunda bir firmanın satabileceği miktar, yalnızca malın fiyatına değil, diğer firmaların fiyatlarına da bağlıdır. Oligopol piyasalarda rekabet kendisini, reklam ve ürün farklılaştırması gibi fiyatdışı alanlarda gösterir. Oligopol piyasada büyük ölçüde söz kon... Devamı »»»

Para Piyasası « Kavramlar

Teknik anlamda para arz ve talebinin karış karşıya geldiği piyasalara para piyasaları denir. Para piyasası bu anlamıyla sermaye piyasasından daha geniş bir kapsam taşımaktadır. Sermaye piyasası, genellikle yatırım ve/veya işlet me sermayesi ihtiyacında olanlar ile tasarrufların karşılaştığı bir piyasadır. Hatta klasik iktisatçılar sermaye talebini yalnızca yatırım isteğine bağlama eğilimindedir. Neoklasik iktisat doktrini ise, ödünç verilebilir fonlar teorisi ile bu piyasının kapsamını gerçekçi bir şekilde genişletmiş ve fon arzının yalnızca tasarruflardan, fon talebinin de yalnızca yatırım ... Devamı »»»

Para Politikası « Kavramlar

Para politikası, her ülkenin merkez bankasının çeşitli makro hedefleri gerçekleştirmek ve/veya çeşitli makro sorunlara çözüm yaratmak amacıyla çeşitli parasal araçlar vasıtası ile uyguladığı politikayı ifade etemktedir. Dünyada, bağımsız, yarı bağımlı ve tam bağımlı merkez bankacılığı uygulamalarına bağlı olarak, para politikasının etkinliği merkez bankasının pozsyonuna göre farklılık arzetmektedir. Yani, bir ülkenin merkez bankasının bağımsızlığı ile para politikasının etkinliği arasında doğru orantılı bir ilişki sözkonusudur. Piyasa ekonomisi mantığının benimsenmiş olduğu bir ekonomide Merk... Devamı »»»

Piyasa Kavramları « Kavramlar

İktisadi açıdan piyasa, alıcı ve satıcıların birbirleri ile karşılıklı iletişim içinde oldukları ve mübadelenin meydana geldiği yer olarak tanımlanır. Piyasa kavramı genellikle teorik ve mekandan soyutlanmış bir kavramdır. Piyasa kavramı somut olarak düşünülürse, daha çok borsa olarak tanımlanabilir. Borsa hangi türde olursa olsun, arz ve talebin karşılaştığı bir mekandır. Piyasa bir ülkenin sınırları içinde ise ve o ülkede yapılan işlemleri kapsıyorsa buna iç piyasa (domestic market), işlemler ülke sınırlarını aşıyorsa buna da uluslararası piyasa (international market) denir. Mali Piyasa Bi... Devamı »»»

Portföy « Kavramlar

Kişi ve kuruluşlar sahip oldukları servetlerini çeşitli şekilde tutarlar: *Nakit para, *Altın ve döviz, *Vadeli mevduat, tahvil, hisse senedi ve hazine bonosu gibi mali mevduatlar, *Gayrimenkul ve yatırım malı olarak fiziki mevcutlar. Servetin tutulma şekli olan yukarıdaki dört mevcudun bütününe kişi veya kuruluşların portföyü denir. Kişi veya kuruluşların portföy yapısı bunların risk alma eğilimlerine, likidite tercihlerine ve çeşitli mevcutların sağlayacağı getiri oranlarına bağlıdır. Kişi ve kurumların likidite ihtiyaçlarının değişmesi veya mevcutların getiri oranının değişmesi, portfö... Devamı »»»

Resesyon « Kavramlar

En azından altı ay süreyle ekonomik faaliyetlerde gerileme nedeniyle reel gayri safi yurt içi hasılanın düşmesi. Ekonomik faaliyetlerde duraklama. Bir konjonktür dalgasında doruğu izleyen reel ekonomik faaliyet düzeyinde ılımlı daralma aşaması. Ekonomideki daralma ılımlı değil şiddetli olursa buna depresyon veya slump denmektedir.... Devamı »»»

Revalüasyon « Kavramlar

Reevalüasyon ya da revalüasyon, paranın dış değerinin yükseltilmesidir. Dış denge 1960’lı yıllardan sonra “dış fazlalık” artık ideal bir hedef olarak gözükmemektedir. Çünkü dış fazlalık rezerv birikimine yol açarak ticari partönerlerin koruma tepkilerine yol açmakta, ticari ilişkileri bozmaktadır. Ayrıca bu durum, alacaklı ülke parasının olduğundan daha az değerlendirilmesine yol açarak, anahtar paralara karşı ve ulusal para lehine spekülasyonlara neden olmakta, uluslararası para sisteminde kararsızlık doğurmaktadır. Dış fazlalık, borçlu ülkelerin ithalatını kısıtlamalarına neden olarak, bü... Devamı »»»

Sabit Kur « Kavramlar

Bu sistemde, yabancı paraların, yani dövizin alım-satımı ve hangi kurdan ne oranda yurtdışına satılacağına devlet karar vermektedir. Bunun bir hükümet politikası olarak benimsenmesinde özellikle dış ödemeler dengesinin durumu çok etkili olmaktadır. Hükümetler, bu yolla ithalatın sınırlanmasını sağlar ve dış ticaret dengesinin oluşmasına çaba gösterirler. Ayrıca, ithalatın sınırlanması yoluyla istenen, daha doğrusu arzulanan malların ithaline de yol açarak, ithalatın bir başka biçimde denetlenmesini sağlarlar. Bu sistemde devlet, kendi ulusal parasının uluslararası değerini de belirleme çaba... Devamı »»»

Safi Hasıla « Kavramlar

Fizyokratlardan François Quesnay'nın tarımda safi bir hasılanın meydana geldiğini iddia ettiği teori ile ilgili bir kavramdır. Her üretken faaliyet, belirli bazı harcamaları gerektirmektedir. Bunlar kayıptır. Diğer bir deyişle yeni servetin üretiminde bir miktar servet imha edilmektedir. Yaratılan yeni servet ile imha edilen servet arasındaki fark, servetin net artışını oluşturmaktadır. Fizyokratlar buna net hasıla adını vermekteydi. Fizyokratlara göre net hasıla, yalnız bir üretim kategorisinde meydana gelmekteydi ve bu da tarımdı. Ancak tarımda üretilen servet, tüketilen servetten büyüktü.... Devamı »»»

Standart Sapma « Kavramlar

Standart sapma piyasanın hareketliliği hakkında bilgi veren bir istatistiksel metottur. Genellikle, tek başına bir gösterge olarak kullanılmaz, daha ziyade diğer göstergelerin oluşturulmasında kullanılır. Örneğin, Bollinger Bands, hareketli ortalamaya Standart sapmanın eklenmesiyle elde edilir. Fiyatların hızlı değişim gösterdiği dönemlerde Standart sapma yüksek değerlere ulaşır. Benzer bir şekilde, piyasanın durgunlaştığı dönemde Standart sapma değeri düşer. Bir çok analizci, önemli tepe noktalarının hareketliliğin yüksek olduğu, önemli dip noktalarının ise hareketliliğin düştüğü dönemlerde ... Devamı »»»

Serbest Piyasa « Kavramlar

Alışverişin tam rekabet şartları içinde serbestçe yapıldığı piyasadır. Mal piyasaları için kullanıldığı gibi üretim faktörleri piyasaları için de kullanılmaktadır. Fiyatların resmi olarak tespit edildiği durumlarda resmi kurun dışında oluşan piyasalara paralel piyasa veya serbest piyasa ismi verilmektedir. Yabancı paralar için serbest kur sistemi olarak bilinmektedir. Serbest kur sisteminde yabancı paralar piyasada serbestçe alınıp satılır ve fiyatları arz ve taleple belirlenir. Ekonomide hükümet veya Merkez Bankası tarafından tespit edilen resmi bir kur belirleniyorsa, bunun dışında serbestç... Devamı »»»

Sermaye « Kavramlar

Ödenmemiş Sermaye Ticaret ortaklıklarında, ortaklar tarafından işletmeye konması taahhüt edilen nakit sermayeden ortaklığa henüz ödenmemiş olan kısmı ifade eder. Bu sermayedenişletmeye fiilen tahsis edilmiş kısma ise, ödenmiş sermaye adı verilir. Yasalarda aksine hüküm olmadıkça ticaret ortaklıklarına sermaye olarak para, alacak, kıymetli evrak, taşınır ve taşınmaz mallar ile bunlardan yararlanma hakları, sınai haklar ve kişinin emeği konabilir. Konan sermaye, ortaklar arasında düzenlenen ortaklık sermayesi ile belli edilir. Her ortak koymayı taahhüt ettiği sermayeden dolayı bu zamandan iti... Devamı »»»

Sermaye Sistemleri « Kavramlar

Türkiye'de mevzuat gereği şirketler iki çeşit sermaye sisteminden birini seçebiliyorlar. Bunlar kayıtlı ve esas sermaye sistemleridir. Kullanılacak sisteme şirketlerin genel kurulları karar verir ve bu karar SPK tarafından incelenip onaylandıktan sonra yürürlülüğe girer. Kayıtlı Sermaye Sistemi Kayıtlı sermaye sistemi, şirket yönetim kurullarına sermaye arttırımlarında belli bir serbesiyet verir. Şöyle ki, genel kurullarından arttırabilecekleri sermaye için bir maksimum limit (sermaye tavanı) isteyen yönetim kurulu, bu tavanı aşmamak kaydıyla, en az beş yıl içerisinde de o tavana ulaşmak kay... Devamı »»»

Spekülasyon « Kavramlar

Spekülasyon, en basit şekliyle, ileride fiyat değişikliğine uğrayacak malların, aradaki fiyat farkından yararlanarak kâr etmek amacıyla önceden satın alınmasıdır. Özellikle bireyler, tahvil faizlerinin düşük ve gelecekteki fiyatların belirsiz olduğu dönemlerde, ileride tahvil fiyatlarının düşeceğini, dolayısıyla faizlerin yükselebilme olasılığını düşünerek paralarını ellerinde tutmayı tercih ederler. Spekülatif amaçla tutulan para miktarının fırsat maliyeti düşük olduğundan, faiz oranları ile arasında tersine bir ilişki vardır. Diğer bir deyişle, faiz oranları düştüğünde, spekülatif para tale... Devamı »»»

Stagflasyon « Kavramlar

Stagflasyon kavramı, bir ekonominin, aynı anda hem işsizlik hem de enflasyon içinde bulunması durumunu ifade eder. Yüksek bir enflasyon oranının, kullanılmayan üretim kapasitelerinin, işsizliğin ve yetersiz bir büyüme hızının birlikte yaşandığı bir ekonomik olayı ifade etmek için kullanılan stagflasyon, ciddi bir ikilemi ortaya koymaktadır. Daraltıcı para ve maliye politikaları, bir ekonomide talep enflasyonu için çözüm olurken, yüksek işsizlik oranlarının azaltılması için genişletici politikalar izlenmesi gerekmektedir. Stagflasyon durumunda, makro düzeyde başlıca sorun, istihdam konusunda o... Devamı »»»

Stand-by Kredisi « Kavramlar

Stand-by kredisi, bir firmanın likidite sıkıntısıyla karşılaşması halinde, bankadan gerekli fonları derhal almasını sağlayan, önceden yapılmış bir anlaşmadır. Uluslararası Para Fonu'nun üye ülkelerle imzaladığı stand-by anlaşmaları, dış ödeme açıklarını karşılamayı hedef tutan aynı mahiyette destek kredileridir.... Devamı »»»

Stand-by Teorileri « Kavramlar

Stand-by teorilerine göre, normal zamanlarda merkez bankalarının piyasa istikrarını ve iktisadi dengeyi ön planda tutmaları gerekir. Ancak merkez bankaları, önemli bir noktada, öbür kredi müesseselerinden ayrılırlar. Onlar kazanç amacıyla çalışmazlar, kamuya hizmetle görevlidir ve sorumlulukları vardır. Likidite krizlerinde ve finansman darboğazlarında, merkez bankaları aktif ve etkili müdahalelerle bankalara ve piyasaya yardımcı olmalıdır.... Devamı »»»

Stopaj « Kavramlar

Bir tür vergi alma yöntemi. Bu yöntemde vergi, borcu olan mükellefin kendisi tarafından değil, aracı konumdaki üçüncü bir kişi tarafından ödenir. Vergi dairesinin işini büyük ölçüde azaltan bu yöntem vergi kaçakçılığına imkan vermemesi açısından önemlidir.... Devamı »»»

Sürekli Enflasyon « Kavramlar

Sürekli enflasyon, geçmişteki fiyat artışlarını devam ettirme isteğinden kaynaklanan enflasyondur. Yakın geçmişte, yakın sahalarda, sektörlerde veya mallarda yapılan fiyat artışlarını emsal alan müteşebbis veya yönetici, kendi mallarının fiyatlarını artırabilmektedir. Son bir iki ay zarfında kendi ürettiği mala yakın mallara zam yapıldığını gören müteşebbis veya yönetici, yakın oranlarda zam yapmaktadır. Zam yapılabilmesi için piyasaların oligopolcu olması gerekmektedir. Oligopol piyasalarında tek üreticinin fiyat arttırmasından çok, aynı malı üreten 3 veya 4 oligopolcunun birden ve aynı oran... Devamı »»»

Taban Fiyatı « Kavramlar

Tarım ürünlerinde devletin, üreticinin ürününü, üzerinden satın almayı yükümlendiği fiyat. Tarım üreticilerinin bir kısmını korumak amacıyla uygulanan Tarımsal Destekleme Politikası. Tütün, buğday, ayçiçeği, şekerpancarı, pamuk, fındık, kuru üzüm, çay, buğday, zeytinyağı gibi belirli tarım ürünleri için devlet en düşük satış fiyatlarını belirler ve bu fiyatlardan destekleme alımları yapar. Burada amaç, üreticinin serbest rekabet koşullarında özel alıcılar karşısında korunmasıdır. Taban fiyatı, söz konusu ürün için en düşük fiyat olup üreticiler bu fiyatın üstünde fiyat veren özel alıcılara ür... Devamı »»»

Takasbank « Kavramlar

İMKB'de işlem gören senetlerin muhafazası ile görevli olan İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş., böylece işlemlerin düzgün olarak işlenmesi ve düzenli olarak tutulmasına faydalı olmaktadır. Kote olan senetlerin büyük bir kısmı burada muhafaza edildiği için ayrıca fiziki bir dolaşıma, hatta şirketlerin senet basmalarına gerek yoktur. Şöyle ki, İMKB'deki işlemler elektronik ortamda yapıldığından burada fiziki bir dolaşım olmamaktadır, bu durum da gereksiz sayıda senet basılması külfetinden şirketleri kurtarmaktadır.... Devamı »»»

Tedavül « Kavramlar

"Elden ele dolaşma" anlamındaki bu kelime, günümüz Türkçesi'nde "dolaşım" terimiyle karşılanmaktadır. İktisat biliminde, özellikle paranın tedavülünden (dolaşımından) söz edilir. Merkez bankalarınca bastırılıp mal ve hizmetlerin alım satım işlemlerine aracı olmak ya da değer biriktirmede kullanılmak üzere hazırlanan paraların hepsi "bilfiil" tedavüle çıkmış değildir. Çok az bir kısmı merkez bankasıın kasasında beklemektedir. Fiilen tedavüle çıkan para alım satım işlemleri yür.dükçe elden ele dolaşır ve kendisinden beklenen işlevleri yerine getirir.... Devamı »»»

Temerrüt « Kavramlar

Temerrüt, hukuk dilinde "gecikme","direnme" gibi sözcüklerle de ifade edilmektedir. Temerrütte borcun zamanında ifa edilmemesi, ifada gecikilmesi söz konusudur. Borcun zamanında ifa edilmemesine neden olan kişi alacaklı ise alacaklının temerrüdü; ifanın borçlu tarafından ödenmesi, zamanında yerine getirilmeyip böylece borcun ihlaline yol açılması halinde borçlunun temerrüdü oluşur. Alacaklının Temerrüdü Bununla ilgili koşullar Borçlar Kanunu'nun (BK) 90. maddesinde düzenlenmiştir. Bu konuda aranan koşullar şunlardır: Her şeyden önce borçlu tarafından borcun ifası, borç ilişkisinde öngörülen ... Devamı »»»

Tröst « Kavramlar

Firmaların tek yönetim altında gruplaşmasıyla tröstler meydana gelir. Tröstler 19. yüzyılda ABD'de ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Tröstlerin piyasada egemenlik kurması ve piyasayı etkilemesi o derece ileri bir düzeye varmıştır ki, sonuçta antitröst yasalar ortaya çıkmıştır. Tröstler, ticari veya sınai işletmelerin piyasada daha güçlü olabilmeleri, daha çok kâr sağlamak amacıyla gerek mali ve gerekse yönetim bakımından daha büyük kuruluşlar haline gelmeleridir. Tröstler rakip kuruluşları piyasadan uzaklaştırmak için çeşitli yöntemler kullanabilirler. Faaliyette bulunan rakip işletmeyi zayıf du... Devamı »»»

Üretim « Kavramlar

İnsanoğlunun yaşamını sürdürebilmesi için sınırsız olan gereksinimlerini karşılamaya yönelik kıt (ekonomik) kaynakların miktarını veya faydasını arttırmak amacıyla harcanan çabaların tümüdür. Buna göre, insanların üretim etkinliği, yeryüzünde varolan birçok malları sentez ve çözümleme işlemiyle gereksinmeleri karşılamaya uygun kılan uğraşlar olmaktadır. Kısaca varolan maddelerden yeni faydalar meydana getirme işidir.... Devamı »»»

Vadeli Borsa İşlemleri « Kavramlar

Borsalar, soyut pazarlardır. Satıcılar bedelini tahsil etmeden ve hatta ellerinde bulunmadığı halde, bir mal veya senedi arz edebilirler. Alıcılar da malı görmeden, bedelini ödemeden alım yapabilirler. Alım ve satım, borsa komisyoncuları aracılığıyla gerçekleştirilir. Vadeli satış yapanlar, fiyatın düşmesini bekleyenlerdir. Sahibi durumunda olmadıkları senetleri veya malı bugün pahalıya satıp, ileride ucuza alarak teslim edeceklerini hesaplayanlardır. Vadeli alım yapanlar ise, fiyatın yükseleceğini tahmin edenlerdir. Bunların çoğunluğu, vadesi gelmeden yahut gelince aldıklarından pahalıya, kâ... Devamı »»»

Vadeli Kur « Kavramlar

Kambiyo piyasasında alım-satım, vadesiz ve vadeli olarak ikiye ayrılır. Uluslararası terminolojide, vadesiz piyasaya spot market ve vadeli piyasaya forward market denir. Vadeli piyasada süre overnight, iki gün ihbarlı, yedi gün, yedi gün ihbarlı, bir aylık, üç aylık, altı aylık, dokuz aylık, yıllık olabilir. Forward market'da dövizin fiyatı, alım-satım anındaki kurdur. Ödeme ise, vade tarihini izleyen hesap gününde gerçekleştirilir. Forward market'da vade tarihlerinden her birinin arz ve talep eğrileri ayrıdır. Bir dövizin vadeli kuru, stop market fiyatı altında olduğunda iskontoludur. Vadeli... Devamı »»»

Yabancı Sermaye « Kavramlar

Yatırılabilir kaynakların kişi ve kuruluşlar tarafından başka bir ülkeye taşınmasına verilen addır. Yabancı sermaye yatırımı, doğrudan, yani bizzat kuruluş ve kişi tarafından bir başka ülkede yapılabileceği gibi, taşındığı ülkedeki kurulu bulunan bir şirketin yatırımına iştirak şeklinde de olabilir. Türkiye'de yabancı sermaye politikası 1954 yılında çıkarılmış bulunan 6224 sayılı yasayla düzenlenmiştir. Ayrıca istikrar tedbirlerinin alındığı 24 Ocak 1980'den sonra çıkarılan Yabancı Sermaye Çerçeve Kararnamesi, bu alandaki uygulamaları birleştiren tamamlayıcı bir düzenleme niteliğindedir. Bu k... Devamı »»»

Yatırım Ortaklıkları « Kavramlar

Çok ortaklı bir sermaye şirketinin, kaynaklarını çok sayıda şirket pay senedine dağıtarak portföy oluşturması hali olarak tanımlanır. Yatırım ortaklıkları ya pay senedi çıkarmak, ya da diğer anonim şirketlerin pay senedini satın almak gibi iki biçimde uygulanagelmektedir. Yatırım ortaklığının çekici yönü, bu amaçla yaptığıişletmecilik harcamalarını kendi vergi esası olan gelirinden mahsup etmesi ve paydaşlarına da bu şekilde bir kâr garantisi sağlamasıdır. Günümüzde, tanım olarak tekrarlanırsa, yatırım ortaklıkları çeşitli küçük tasarruf sahibi insanların parasını toplayarak bir anonim şirke... Devamı »»»

Accepting House « Kavramlar

İngiltere’de bazı büyük firmalar geçmiş yüzyıllarda taşralı ve yabancı müşterilerinin senetlerine gerektikçe bir komisyon karşılığı kefil olurlardı. Bu işlemler, zamanla önem kazanmış ve kabul kredisi terimi doğmuştur. 19. yy’da kabul kredisinde uzmanlaşan ve yalnız kredi aletlerini garanti ederek faaliyetini sürdüren firmalara accepting house denilmiştir. Accepting house güvencesine dayanan çekler, poliçeler ve benzeri senetler, dünyanın neresinden gelirse gelsin, Londra piyasasında itibar görmüştür. Büyük Britanya’da, Commonwealth’de ve öbür ülkelerde çalışan firmaların bir accepting house ... Devamı »»»

Açığa İmza « Kavramlar

Bir senet veya belge metninin tamamen veya kısmen yazılmasından önce ilgililere imzalatılmasıdır. Mali portesi, vadesi ya da ödeme koşulları sonra yazılmak üzere açık bırakılarak sözleşme imzalanmasına, iş hayatında rastlanabilir. Yahut sözlü anlaşma yapıldıktan sonra, taraflardan biri boş kağıdı imzalayıp diğer tarafa tevdi edebilir. Açığa imza, karşı tarafa mutlak güven beslendiği ya da zorunluluk nedeniyle başka türlü harekete imkân bulunmadığı durumlarda söz konusu olabilir. İlkel psikolojili kişilerin gösteriş arzusu veya sorumsuz zihniyet etkisi altında açığa imza verdikleri de, tatbika... Devamı »»»

Açık Bütçe Politikası « Kavramlar

Devletin ekonomik durgunluğu ve işsizliği önlemek üzere bütçe açığını bir ekonomi politikası aracı olarak benimsemesidir. Açık veren ya da ekonomik politika çerçevesinde açık verdirilen bütçede kamu harcamaları ile normal devlet gelirleri (vergi, resim, harç, vb. ) arasındaki fark borçlanma ile karşılanır. Dolayısıyla munzam harcama karşılığı borçlanma olmaktadır. Borçlanma yolu ile devlet harcamalarının ekonomik etkileri, borcun kimlerden alındığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Borçlanma Merkez Bankası’ndan yapılıyorsa, bu emisyona, munzam para arzına yol açar. Merkez Bankası’ndan alına... Devamı »»»